Κριτική Αστερίου Το ταξίδι του Ιάσονα Ρέμβη

Ταξίδι στα βάθη της ψυχής

Χρήστος Αστερίου, Το ταξίδι του Ιάσονα Ρέμβη, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2006, σ. 258


Ο ελληνοαυστραλός ζωγράφος Ιάσονας Ρέμβης μετά από ένα σοβαρό αυτοκινητικό ατύχημα αλλάζει εντελώς ως άνθρωπος και αναθεωρεί όλη του τη ζωή. Απαρνιέται τη μέχρι τότε καλλιτεχνική του πορεία κι αποφασίζει να γυρίσει στην Αθήνα για να βρει τα ίχνη της παιδικής του ηλικίας, όπως και τις όποιες μνήμες από τη μητέρα του που πέθανε όταν εκείνος ήταν πέντε χρόνων.
Ο ήρωας του βιβλίου θα περιπλανηθεί στη σύγχρονη Αθήνα και θα καταφέρει όχι μόνο να βρει το πατρικό του σπίτι σχεδόν ανέγγιχτο από το χρόνο, σχεδόν στην ίδια κατάσταση όπως το είχε αφήσει παιδάκι πριν μεταναστεύσει με τον πατέρα του στη μακρινή ήπειρο, αλλά και να νοικιάσει και να μείνει στο ίδιο ακριβώς διαμέρισμα.
Ήδη από τα λίγα αυτά στοιχεία ο συγγραφέας Χρήστος Αστερίου μας βάζει σε μια μυστηριώδη και αλλόκοτη ατμόσφαιρα που αρέσκεται να δημιουργεί. Πράγματι οι περιγραφές και οι σελίδες που ακολουθούν τροφοδοτούν συνεχώς το περίεργο κλίμα. Όλη η μικρή πολυκατοικία μοιάζει εγκαταλελειμμένη, το ασανσέρ δεν λειτουργεί, απ’ την άλλη όμως θέρμανση υπάρχει και το κυριότερο: κάποιος μένει στο από πάνω διαμέρισμα. Μια ηλικιωμένη, πρώην ντίβα της όπερας που ζει ολομόναχη κουβαλώντας το ασήκωτο βάρος του χαμού του παιδιού της.
Ο Ρέμβης θα γνωριστεί με την ηλικιωμένη προσπαθώντας να βρει την άκρη του νήματος σχετικά με τη μητέρα του και ταυτόχρονα να ξανακερδίσει την πίστη στον εαυτό του, την τέχνη την οποία υπηρετούσε μέχρι πρότινος, αλλά και την ίδια τη ζωή.
Ο Αστερίου υπογράφει ένα σύγχρονο μυθιστόρημα (;) (σαν υπότιτλος αναγράφεται Μια αληθινή ιστορία) προσπαθώντας να πρωτοτυπήσει μ’ ένα μοντέρνο στήσιμο. Όχι απλώς μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση, αλλά και επιστολές, σελίδες ημερολογίου, δημοσιεύματα του Τύπου, ακόμα και φωτογραφίες παρατίθενται για να οδηγήσουν τον αναγνώστη στη λύση του όποιου μυστηρίου, αλλά και στην κατανόηση της αινιγματικής ιστορίας.
Από τις πρώτες σελίδες γίνεται κατανοητό πως το ταξίδι του Ρέμβη στην Αθήνα είναι πρωτίστως αυτογνωσίας. Η αλλαγή που συντελείται στον ήρωα είναι ολοκληρωτική. Ο Ρέμβης δεν αλλάζει μόνο ήπειρο, αλλά και συνήθειες, συμπεριφορές. Ουσιαστικά πετάει από πάνω του οτιδήποτε του θυμίζει τον προηγούμενό του εαυτό, μαζί και την επιτυχημένη καριέρα του. Στη συνέχεια, περίπου στη μέση του βιβλίου, ο συγγραφέας μετακινεί το κέντρο του ενδιαφέροντος από τον Ρέμβη στην ηλικιωμένη ένοικο της πολυκατοικίας αφιερώνοντας της πολλές σελίδες και δίνοντας της ίσως μεγαλύτερο βάρος απ’ όσο θα έπρεπε, μέχρι να ξαναγυρίσει στον ψυχισμό του ζωγράφου και στο τέλος του βιβλίου.
Αναμφισβήτητα ένα από τα μεγάλα όπλα του Αστερίου είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί. Όμορφη, καλαίσθητη, συμπαγής, είναι στιγμές που πραγματικά χαίρεσαι να τη διαβάζεις. Εδώ, στη μεγάλη φόρμα έκφρασης, είχε την ευκαιρία να τη χρησιμοποιήσει ακόμα πιο άνετα. Δυστυχώς όμως, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου κινήθηκε αριστοτεχνικά, δεν απέφυγε κάποιες υπερβολικά λεπτομερείς περιγραφές που κουράζουν. Ίσως παρασύρθηκε από τη θέληση -την εμμονή;- να σμιλέψει όλο και πιο πολύ τη γλώσσα.
Ακολουθούν συμβολισμοί που μπλέκονται με το ρεαλιστικό επίπεδο και συνεχείς ανατροπές που δημιουργούν την περίεργη ατμόσφαιρα μυστηρίου που θυμίζει πολύ τα διηγήματα του πρώτου –έξοχου- βιβλίου του συγγραφέα (Το γυμνό της σώμα κι άλλες παράξενες ιστορίες, Πατάκης, 2003). Αυτό το μυστηριακό κλίμα του αβέβαιου, του τίποτα δεν πρέπει να λαμβάνεται ως σίγουρο, σηματοδοτεί κατά τη γνώμη μου το πολύ προσωπικό (και γοητευτικό) στυλ του Αστερίου.
Όσο για τις πολύπλευρες τεχνικές αφήγησης πιστεύω ότι είναι λίγο περισσότερες απ’ όσες το κείμενο –και το μέγεθος του βιβλίου- θα είχε πραγματικά ανάγκη. Τα ημερολόγια, οι φωτογραφίες και τα δημοσιεύματα λειτουργούν ανάποδα στην εσωτερικότητα και στο μεγάλο υπαρξιακό βάθος του χαρακτήρα του ίδιου του βιβλίου.
Αναμφισβήτητα ο Χρηστος Αστερίου ετοίμασε προσεχτικά το βιβλίο του δίνοντας γι’ άλλη μια φορά ένα σύνολο που έλκει έντονα τον αναγνώστη, σχεδόν μ’ έναν αλλόκοτο τρόπο σαν αυτό που ζουν και κινούνται οι ήρωές του.


Δημοσιεύτηκε στη Κυριακάτικη Αυγή (11-2-2007)