Κριτική Γιώργος Βέης

Η γυναίκα της στέπας

Γιώργος Βέης Με τις Μογγόλες, Μαρτυρίες, συνεκδοχές, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2005, σελ. 242

Η στέπα. Απλώς υπάρχει. Τεράστια. Νομίζεις ότι κανένα συναίσθημα δεν μπορεί να επιβιώσει μπροστά στην απεραντοσύνη της.
Έρημος Γκόμπι. Πρωτογενής μορφή γης. Ένας γίγαντας που κοιμάται. Απαλές, λιτές γραμμές, χάος. Όποιος δεν αντίκρισε έρημο στερείται εντυπώσεων για τη λέξη δέος. Αφιλόξενη; Ή απλώς: συνεχώς δική σου;
Στημένη σκηνή στη μέση της ερήμου. Απ’ έξω η αμμοθύελλα που τη δέρνει αλύπητα. Ολόγυρα οι αμμόλοφοι αλλάζουν μορφή, σχήμα, διάσταση. Η γεωγραφία του εδάφους που μεταβάλλεται διαρκώς ενώ εσύ κοιτάς την αμετάβλητη γεωγραφία ενός λευκού γυναικείου αμόλυντου προσώπου.
Είμαστε χαμένοι στην άλλη μεριά του πλανήτη, κάπου στην Ανατολή. Στα χέρια κρατάμε το βιβλίο του Γιώργου Βέη. Αρκεί.
Πίσω στη σκηνή: Κρυφές ματιές ανταλλάσσουν χάδια, σκληρό αλκοόλ κυλά στα στήθη, στη φωτιά ετοιμάζεται κρέας ως η μοναδική τροφή που δίνει δύναμη. Οι γυναίκες της Μογγολίας χαμογελούν και δε μιλούν. Πόσο όμως ν’ αντέξεις σιωπηλός; Έξω σκόνη. Άμμος. Αέρας που φυσάει μ’ ένα πρωτόγνωρο μένος. Καταρρακτώδης βροχή. Οι διαθέσεις του καιρού, αλλάζουν συνεχώς δοκιμάζοντας τις αντοχές των ψυχών. Όμως η στέπα δεν καταβάλει τη γυναίκα της Μογγολίας. Είναι προσαρμοστική και ζει τη στιγμή. Είναι διορατική, εύθυμη και αντιστέκεται καθώς αρκείται στα λίγα χαμογελώντας.
Άραγε όσοι ανήκουν στο λαό της στέπας είναι έξω απ’ όλα, κουκίδες στο τίποτα ή είναι μέσα στον κόσμο, μέσα στη φύση πιο πολύ από κάθε άλλον;
Ο συγγραφέας Γιώργος Βέης είναι ο ταξιδευτής. Περιπλανιέται στην Ανατολή με μόνο του εφόδιο τη διψασμένη ματιά του ποιητή. Ο συγγραφέας των κειμένων, των λέξεων, μας σπρώχνει στη φύση, στο αρχέγονο συναίσθημα του είναι. Να ονειρευτούμε την έρημο, τη στέπα, ξανά από την αρχή. Να ξαναπροσεγγίσουμε την έννοια του τοπίου, της αισθητικής.
Η ψυχή όμως του ταξιδευτή ξεφεύγει μακρύτερα. Ζει πέρα από τα όρια του χρόνου και τόπου, έχοντας μια ολόδική της διάσταση. Αναζητά με θέρμη και αγωνία την αιτία που ερωτευόμαστε ταξιδεύοντας. Ποιος είναι αυτός ο κρυφός μηχανισμός που ενεργοποιείται στα πιο απίθανα μέρη του κόσμου και ανυψώνει μια απλή ματιά, μια καθημερινή κίνηση τόσο ώστε να ριζώνει βαθιά μέσα μας και να μας συνοδεύει μια ζωή;
Αναρωτιέται ο συγγραφέας που ταξιδεύει: Τι είναι πιο εύκολο να μάθουμε, τα μυστικά μιας γυναίκας ή μιας χώρας;
Κι ένα γράμμα που μήνες μετά διασχίζει τον κόσμο φτάνοντας στο δικό μας μακρινό σύμπαν τι λειτουργία μπορεί να έχει; Αφύπνισης; Επιβεβαίωσης; Ονείρου; Ή απλής μελαγχολικής θύμησης μιας κοπέλας που την έλεγαν Ογιούν;
Τρίτο βιβλίο του Γιώργου Βέη για τα βάθη της ανατολής μετά από τα «Ασία, Ασία» και «Στην απαγορευμένη πόλη». Εδώ υπάρχει μια σειρά από κείμενα για το λαό της Μογγολίας. Οι γυναίκες της χώρας κλέβουν τον τίτλο και μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά του συγγραφέα. Από το Ουλάν Μπατόρ και το Πεκίνο στις μοναδικές ατελείωτες εκτάσεις της στέπας όπου ζει ένας περήφανος λαός τόσο μυστηριώδης όσο και ανεξερεύνητος στη Δύση.
Ο συγγραφέας σεβάστηκε την ηρεμία της ερήμου, μιμήθηκε τη σοφία των απλών κοριτσιών της Μογγολίας δίνοντας ένα κείμενο που υπαγορεύεται σε κάθε του μορφή από τη λαχτάρα της ποίησης: άλλοτε πατώντας σταθερά στη γη υπακούοντας σε άτεγκτους κανόνες κι άλλοτε πετώντας ψηλά, ελεύθερα, όπως ένα μοναχικό γεράκι στην ατέλειωτη στέπα.

Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Αυγή, 14-8-2005